Một đoạn phát biểu gần đây của nhà sáng lập một sàn giao dịch hàng đầu đã trực tiếp vạch trần lớp vỏ bọc của ngành này——

“Những dự án thực sự chất lượng, các sàn giao dịch sẽ tranh nhau niêm yết; ngược lại, còn phải bỏ tiền ra nhờ vả để được niêm yết, thì nên tự cân nhắc lại sức mình.”

Câu này thật sự rất thẳng thắn. Biết bao dự án còn chưa viết xong whitepaper, đã vội vã đốt tiền mua suất niêm yết? Kết quả thì sao? Lên sàn ba ngày, khối lượng giao dịch về 0, đội ngũ bỏ trốn, nhà đầu tư nhỏ lẻ thua lỗ nặng.

**Dự án mạnh chưa bao giờ thiếu sân khấu**
Sự thật của ngành này thực ra rất đơn giản: Đừng lúc nào cũng chăm chăm vào phí niêm yết đắt đỏ hay yêu cầu airdrop khắt khe. Dự án chất lượng chưa kịp mở lời, CEX đã chủ động tìm đến hợp tác—vì chậm một bước là bị đối thủ cướp mất lưu lượng. Phí niêm yết vốn không phải vấn đề, sản phẩm yếu kém mới là tử huyệt.

**Người dùng mới là “đồng tiền cứng”**
Điều tuyệt vời nhất của thế giới phi tập trung là gì? Quyền lựa chọn nằm trong tay bạn. Thấy phí niêm yết là bóc lột? Vậy hãy lên DEX, miễn phí muốn niêm yết lúc nào cũng được. Một số sàn giao dịch phi tập trung chưa từng thu một đồng phí niêm yết nào, khối lượng giao dịch vẫn bùng nổ—thị trường chỉ quan tâm đến một điều: Bạn có làm người dùng hài lòng hay không.

Việc niêm yết trên CEX thực ra chỉ có ba kiểu:
1. **Loại “ai đến cũng nhận”**: Niêm yết mọi token, kết quả là dự án rác, dự án lừa đảo chất đầy;
2. **Loại “chọn lọc thu phí”**: Thu phí niêm yết hoặc yêu cầu airdrop, về bản chất là lấy tiền đổi lấy sự đảm bảo an toàn;
3. **Loại “cơ chế kết hợp”**: Đặt cọc, kiểm duyệt nhiều tầng, kênh Web3—cân bằng giữa rủi ro và lợi ích.

Đây không phải vấn đề đạo đức trắng đen, chỉ là lựa chọn chiến lược ở các giai đoạn khác nhau.

**Sức cạnh tranh thực sự là gì?**
Dự án nên quay về bản chất: mài giũa sản phẩm, xây dựng hệ sinh thái, giữ chân người dùng. Sàn giao dịch nên làm tốt bổn phận: bảo vệ người dùng, chọn lọc dự án, còn chuyện có thu phí hay không, đó là lựa chọn mô hình kinh doanh.

Nói một câu cho dễ hiểu: Dự án mạnh khiến sàn phải tranh nhau niêm yết, dự án yếu có kêu khản cổ cũng chẳng ai quan tâm.

Sức cạnh tranh thực sự trong crypto chưa bao giờ là “dùng tiền giải quyết”, mà là khiến nền tảng không dám không chủ động tìm đến bạn. Hiểu được điều này còn hữu ích gấp vạn lần nghiên cứu các mẹo niêm yết.