Giới thiệu

Khi thị trường đầu tư tiếp tục phát triển, Quỹ giao dịch trả lương (ETFs) đã trở thành một trong những sản phẩm được tìm kiếm nhất trên thị trường tài chính. Kết hợp những lợi ích của quỹ mở và cổ phiếu, ETFs đã thu hút sự chú ý của một loạt các nhà đầu tư. Vào tháng 1 năm 2024, ETFs Bitcoin ngay mặt đã chính thức được ra mắt tại Hoa Kỳ, tiếp theo là ETFs Ethereum ngay mặt vào quý ba của cùng năm, đẩy mạnh hơn nữa sự phát triển của ETFs tiền điện tử.

Tuy nhiên, khi các nhà đầu tư tìm kiếm các công cụ đầu tư phù hợp, họ có thể gặp phải các thuật ngữ như ETP và ETN, thường dẫn đến nhầm lẫn về sự khác biệt của chúng so với ETF. ETP (Sản phẩm giao dịch trao đổi) là một khái niệm rộng hơn bao gồm các sản phẩm khác nhau có thể giao dịch trên các sàn giao dịch. Sự tiện lợi và khả năng tiếp cận của nó đã làm cho nó trở thành một công cụ thiết yếu cho các loại tài sản mới (bao gồm cả tiền điện tử) và các chiến lược đầu tư.

Bài viết này phân tích một cách toàn diện các sản phẩm tài chính phổ biến, bao gồm ETF, ETP và ETN. Chúng tôi sẽ đào sâu vào sự khác biệt, đặc điểm và ưu điểm và nhược điểm của chúng. Cho dù bạn là người mới trong lĩnh vực đầu tư tiền điện tử hay một nhà đầu tư có kinh nghiệm đang tìm cách mở rộng kiến thức thị trường của mình, bạn sẽ khám phá ra những thông tin quý báu và tài liệu tham khảo ở đây.

Hiểu về ETP và ETF

Trên thị trường tài chính, ETPs và ETFs là hai công cụ đầu tư mà các nhà đầu tư ưa thích. Cả hai thu hút rất nhiều nhà đầu tư với tính linh hoạt và tính minh bạch, nhưng chúng khác nhau về cấu trúc.

ETP (Sản phẩm giao dịch trên sàn)

ETP là một thuật ngữ chung bao gồm các sản phẩm tài chính khác nhau có thể được niêm yết trên sàn giao dịch và giao dịch giống như cổ phiếu. Giá trị của những sản phẩm này thường được liên kết với hiệu suất của các tài sản cụ thể hoặc một giỏ tài sản. ETP có thể theo dõi diễn biến giá của các tài sản từ cổ phiếu và trái phiếu đến hàng hóa và tiền điện tử. Các loại ETP bao gồm ETFs (Quỹ được giao dịch trên sàn), ETNs (Chứng chỉ Giao dịch trên sàn), ETCs (Hàng hóa được giao dịch trên sàn), và nhiều hơn nữa. ETP tái đóng gói giá trị của các tài sản thị trường cơ bản và niêm yết chúng trên sàn giao dịch, cho phép nhà đầu tư tham gia đầu tư tài sản đa dạng với chi phí thấp hơn, đạt được bảo đảm tài sản và giao dịch công khai.

Lưu ý: Mặc dù “ETP” là thuật ngữ chung dùng để chỉ đến các sản phẩm này, nhưng đôi khi nó cũng được sử dụng để chỉ đặc biệt đến các công cụ nợ trên sàn giao dịch.

ETF (Quỹ giao dịch niêm yết)

ETF là một hình thức đặc biệt của ETP. ETF là một quỹ đầu tư được phát hành bởi các công ty ủy thác đầu tư, được thiết kế để theo dõi hiệu suất của một chỉ số, ngành hoặc danh mục tài sản cụ thể. ETF thường chứa nhiều tài sản do công ty quỹ nắm giữ và quản lý. Các nhà đầu tư gián tiếp nắm giữ các tài sản này bằng cách mua ETF. ETF được đặc trưng bởi "quản lý thụ động, theo đuổi lợi nhuận chỉ số", đó là một trong những lý do cho sự phổ biến của chúng đối với các cổ đông. Hiệu suất của ETF thường phụ thuộc vào hiệu suất của các thành phần chỉ số được theo dõi và điều chỉnh trọng lượng của chúng.

Sự phát triển của ETFs

Quá trình phát triển ETF

Khái niệm về ETFs (Quỹ giao dịch trên sàn) đã được giới thiệu bởi John Bogle vào những năm 1990, nhằm mục đích 'chứng khoán hóa các chỉ số' và cho phép nhà đầu tư tham gia đầu tư passively với chi phí thấp hơn. Nguyên gốc của ETFs có thể được truy tìm lại từ năm 1989 với việc ra mắt Index Participation Shares, được thiết kế bởi Sàn giao dịch chứng khoán Mỹ và Sàn giao dịch chứng khoán Philadelphia để theo dõi chỉ số S&P 500. Tuy nhiên, sản phẩm này đã bị ngừng sau một thời gian ngắn sau khi được bán do vấn đề pháp lý từ Sàn giao dịch hàng hóa Chicago.

Vào năm 1993, ETF đầu tiên trên thế giới - S&P 500 SPDR (SPY) - được phát hành chính thức. Quỹ này, theo dõi chỉ số S&P 500, nhanh chóng trở thành một trong những ETF lớn nhất trên toàn cầu. Vào năm 1996, iShares ra mắt ETF quốc tế đầu tiên, bao gồm các chỉ số thị trường của nhiều quốc gia, mở rộng thêm các lựa chọn cho nhà đầu tư.

Theo thời gian, các loại và số lượng ETF tăng lên nhanh chóng. Năm 1998, State Street Global Advisors đã giới thiệu "Sector Spiders", theo dõi chín lĩnh vực của chỉ số S&P 500. Trong cùng năm đó, SPDR Dow Jones Industrial Average ETF, DIA, đã được ra mắt, đặc biệt theo dõi chỉ số trung bình công nghiệp Dow Jones. Năm 1999, QQQ, nhằm tái tạo hiệu suất của chỉ số Nasdaq 100, đã được niêm yết. Năm 2000, Barclays Global Investors ra mắt loạt ETF iShares. Tập đoàn Vanguard gia nhập thị trường vào năm 2001, giới thiệu các sản phẩm nổi tiếng như Vanguard Total Stock Market ETF (VTI). Năm 2002, iShares đã phát hành ETF dựa trên trái phiếu đầu tiên, tiếp tục mở rộng phạm vi ứng dụng của ETF.

Vào đầu thế kỷ 21, thị trường ETF tiếp tục phát triển mạnh mẽ, bao gồm một số lượng ngày càng tăng các lớp tài sản, bao gồm trái phiếu, ngành công nghiệp, khu vực, hàng hóa và các chỉ số chuyên ngành khác. Hiện nay, có hơn 2.000 ETF được phát hành tại Hoa Kỳ. Khi có nhiều ETF được điều chỉnh cho các thị trường và lớp tài sản cụ thể, ETF đã trở thành lựa chọn chính cho các nhà đầu tư toàn cầu là công cụ đầu tư linh hoạt và hiệu quả.

ETF liên quan đến Bitcoin

Kể từ năm 2013, nhiều công ty đã nộp đơn xin niêm yết các quỹ ETF tiền điện tử, bao gồm Grayscale Investments, đã cố gắng nhiều lần chuyển đổi Quỹ Bitcoin Trust Fund GBTC của mình thành một “ETF Bitcoin Spot,” nhưng đã bị Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) từ chối nhiều lần.

Mặc dù các ETF Bitcoin spot đã thu hút sự chú ý đáng kể trên thị trường, nhưng Hoa Kỳ không phải là quốc gia đầu tiên ra mắt những sản phẩm như vậy. Ngay từ tháng 6 năm 2020, công ty đầu tư ETC Group đã ra mắt ETF Bitcoin spot đầu tiên trên thế giới - ETC Group Physical Bitcoin - tại Đức.

ETF Bitcoin có thể được chia thành hai loại: ETF tương lai Bitcoin và ETF điểm Bitcoin. Kể từ năm 2021, ETF tương lai Bitcoin đã được niêm yết tại Hoa Kỳ. Những quỹ này theo dõi giá của hợp đồng tương lai Bitcoin thay vì giữ thực tế Bitcoin, với nhà đầu tư về cơ bản đặt cược vào những biến động giá Bitcoin trong tương lai.

Ngược lại, 11 quỹ ETF giao ngay Bitcoin được phê duyệt vào tháng 1/2024 nắm giữ Bitcoin thực tế thay vì phái sinh, cho phép các nhà đầu tư tham gia trực tiếp hơn vào biến động giá tiền điện tử. Sự khác biệt chính giữa hai loại này nằm ở cơ sở tài sản của chúng: ETF tương lai Bitcoin dựa vào hợp đồng tương lai để đầu tư, trong khi Bitcoin ETF giao ngay theo dõi chặt chẽ hơn giá BTC hiện tại. Chủ tịch SEC Gary Gensler nhấn mạnh rằng các nhà đầu tư nên thận trọng về những rủi ro liên quan đến Bitcoin và các sản phẩm liên quan. Các ETF Bitcoin này cho phép mọi người đầu tư gián tiếp vào Bitcoin mà không thực sự nắm giữ tiền điện tử, hoạt động tương tự như ETF vàng, cho phép các nhà đầu tư tham gia vào thị trường Bitcoin mà không cần phải nắm giữ hoặc bảo vệ chính Bitcoin.

Khám phá các loại ETP

Ngoài các quỹ ETF đã được đến, bài viết này sẽ giới thiệu ba dạng ETP đặc biệt: ETN, ETC và ETD. Hình ảnh sau minh hệa phân loại của ETP được vẽ bởi IG International.com:

Loại ETP (Nguồn: Gate.io)What Is an ETP and How Can You Trade or Invest? | IG International)

ETN (Ghi chú được niêm yết trên sàn giao dịch)

ETN (Ghi chú giao dịch trao đổi) là một loại sản phẩm giao dịch trao đổi đặc biệt cho phép các nhà đầu tư giao dịch dựa trên hiệu suất của các chỉ số, hàng hóa hoặc chiến lược đầu tư cụ thể dưới dạng nợ không có bảo đảm. Việc định giá ETN được xác định bởi tổ chức phát hành (thường là ngân hàng) dựa trên thị trường mà họ theo dõi, nhưng tổ chức phát hành không thực sự nắm giữ các tài sản này. Nói cách khác, ETN không được hỗ trợ bởi bất kỳ tài sản thế chấp nào và các nhà đầu tư chịu rủi ro về việc tổ chức phát hành có khả năng không thực hiện nghĩa vụ nợ của mình. Nếu tổ chức phát hành không trả được nợ cho nhà đầu tư, nhà đầu tư có thể mất một phần hoặc toàn bộ số tiền gốc.

Giống như ETF, ETN cũng có ngày đáo hạn, nhưng chúng không giữ bất kỳ tài sản vật lý nào, vì vậy chúng không bị ảnh hưởng bởi chi phí quản lý và không có giới hạn giá. Ví dụ, nếu một loại trái phiếu cụ thể bị bán hết, nhà đầu tư có thể chọn mua ETN làm phương án thay thế. Mặc dù họ thực sự không nắm giữ trái phiếu, giá của ETN sẽ biến động theo chỉ số trái phiếu.

Các lợi ích của ETNs bao gồm khả năng theo dõi chiến lược đầu tư phức tạp hoặc chỉ số hàng hóa mà không gánh nặng chi phí quản lý tài sản vật lý hoặc phí quản lý tài sản. Tuy nhiên, nhược điểm của chúng cũng rõ ràng: do thiếu sự bảo đảm bằng tài sản thế chấp, các nhà đầu tư cần chịu rủi ro tín dụng của người phát hành. Ngoài ra, giá giao dịch của ETNs có thể chênh lệch đáng kể so với giá trị tài sản ròng của chúng.

ETC (Sản phẩm giao dịch trao đổi hàng hóa)

ETDs (Hợp đồng phái sinh giao dịch trên sàn) là các hợp đồng tài chính phái sinh được giao dịch trên các sàn giao dịch, khác với các giao dịch ngoài quầy (OTC) được thực hiện riêng tư. Các ETD phổ biến bao gồm các tùy chọn cổ phiếu và hợp đồng tương lai ngoại tệ. Khi ETD sử dụng trái phiếu là tài sản cơ bản, chúng cũng được gọi là “Baby bonds”, vì các trái phiếu truyền thống thường có số tiền giao dịch cao hơn, trong khi ETD có ngưỡng đầu tư thấp hơn.

Là một loại ETP, ETD có thể được niêm yết và giao dịch trên sàn chứng khoán, cho phép nhà đầu tư vận hành các sản phẩm này giống như mua và bán cổ phiếu. ETD cho phép nhà đầu tư theo dõi các chỉ số hoặc chiến lược trái phiếu cụ thể, gián tiếp tham gia vào sự tăng giảm của tài sản cơ sở và tham gia thị trường trái phiếu với chi phí thấp hơn. Tuy nhiên, đầu tư vào ETD cũng mang lại những rủi ro như rủi ro lãi suất và rủi ro tín dụng. Đôi khi, tính thanh khoản của chúng cũng có thể kém hơn so với trái phiếu được giữ trực tiếp và giá cả của chúng có thể lệch khỏi giá trị thực tế.

ETD (Hợp đồng phái sinh giao dịch trao đổi)

ETDs (Các Hợp đồng Phái sinh được giao dịch trên sàn giao dịch) là các hợp đồng tài chính phái sinh được giao dịch trên sàn giao dịch, so với các giao dịch ngoại vi (OTC) được tiến hành một cách riêng tư. Các ETD phổ biến bao gồm các tùy chọn cổ phiếu và tương lai tiền tệ. Khi các ETD sử dụng trái phiếu làm tài sản cơ bản, chúng cũng được gọi là “Trái phiếu nhỏ,” vì trái phiếu truyền thống thường có số lượng giao dịch cao hơn, trong khi ETD có ngưỡng đầu tư thấp hơn.

Là một loại ETP, ETD có thể được niêm yết và giao dịch trên các sàn giao dịch chứng khoán, cho phép các nhà đầu tư vận hành các sản phẩm này như mua và bán cổ phiếu. ETD cho phép các nhà đầu tư theo dõi các chỉ số hoặc chiến lược trái phiếu cụ thể, gián tiếp tham gia vào sự tăng và giảm của tài sản cơ bản và tham gia vào thị trường trái phiếu với chi phí thấp hơn. Tuy nhiên, đầu tư vào ETD cũng tiềm ẩn rủi ro, chẳng hạn như rủi ro lãi suất và rủi ro tín dụng. Đôi khi, tính thanh khoản của chúng có thể kém hơn trái phiếu được nắm giữ trực tiếp và giá của chúng có thể sai lệch so với giá trị thực của chúng.

ETP và ETF liên quan đến Bitcoin

Bitcoin ETPs và ETFs đóng vai trò như Cổng vào thị trường tiền điện tử cho các nhà đầu tư. XBT Provider (sau này được mua lại bởi CoinShares) đã tiên phong trong việc ra mắt Bitcoin ETP đầu tiên trên sàn Nasdaq Thụy Điển vào năm 2015. Trong khi sự phát triển ban đầu trên thị trường chậm chạp, nửa sau năm 2020 đã chứng kiến một sự bùng nổ đáng kể về sản phẩm khi cả các công ty tiền điện tử mới nổi và các tổ chức tài chính đã gia nhập cuộc chiến. Trong lĩnh vực các ETF liên quan đến Bitcoin, Purpose Investment đã lập kỷ lục bằng việc ra mắt Bitcoin ETF đầu tiên trên thế giới - Purpose Bitcoin - trên sàn giao dịch chứng khoán Toronto vào tháng 2 năm 2021.

Sự tồn tại của ETP tiền điện tử mâu thuẫn một chút với tư tưởng của công nghệ tiền điện tử bản địa, vì ETP giới thiệu các trung gian, trong khi khái niệm cốt lõi của tiền điện tử là phân quyền và loại bỏ các trung gian. Tuy nhiên, ETP, như là các công cụ đầu tư được quy định và dễ hiểu, cung cấp cơ hội cho một cơ sở nhà đầu tư rộng lớn hơn, bao gồm cả nhà đầu tư mới vào nghề, để tiếp cận thị trường tiền điện tử. Nhiều nhà đầu tư bán lẻ có thể thiếu cơ sở hạ tầng cho đầu tư tiền điện tử trực tiếp (như ví, sàn giao dịch tập trung, tiền điện tử, sức chịu đựng rủi ro hoặc chuyên môn), trong khi nhà đầu tư tổ chức có thể không thể giữ trực tiếp tài sản tiền mã hóa do các hạn chế về quy định, tuân thủ, kỹ thuật hoặc chính sách nội bộ. Cấu trúc chứng khoán truyền thống của ETP hiệu quả mở ra một kênh cho những nhà đầu tư này để đầu tư vào tiền điện tử.

Khi môi trường pháp lý được cải thiện và thị trường dần trưởng thành, sự phổ biến của Bitcoin ETF và ETP đang gia tăng. Những sản phẩm này không chỉ hạ thấp rào cản gia nhập mà còn cung cấp tính thanh khoản và minh bạch hơn cho thị trường. Đặc biệt với sự chấp thuận của ETF Bitcoin giao ngay tại Hoa Kỳ, họ sẽ củng cố hơn nữa vị trí của tiền điện tử trong thị trường tài chính truyền thống.

ETP và ETF: Phân tích so sánh

Mặc dù cả ETP và ETF đều là các sản phẩm giao dịch trao đổi cung cấp cho các nhà đầu tư cơ hội tham gia vào các loại tài sản khác nhau, nhưng chúng khác nhau về cấu trúc, quy định và đặc điểm giao dịch.

ETP là một phân loại rộng bao gồm các cấu trúc khác nhau như Exchange Traded Commodities (ETC) và Exchange Traded Notes (ETN), cho phép nhà đầu tư tham gia vào hàng hóa hoặc tài sản khác một cách tương tự như giao dịch cổ phiếu. ETFs, mặt khác, là các phương tiện đầu tư được thiết kế đặc biệt để theo dõi các chỉ số cơ bản, bao gồm các chứng khoán khác nhau (như cổ phiếu và trái phiếu). ETFs thường cung cấp thanh khoản cao hơn, chi phí giao dịch thấp hơn và quản lý rủi ro tốt hơn, làm cho chúng được ưa chuộng hơn trong số nhà đầu tư.

Về cấu trúc và quy định, có sự khác biệt chính giữa ETF và ETP. Hầu hết các quỹ ETF được đăng ký và quản lý bởi Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC), và được giám sát bởi hội đồng quản trị và Cơ quan quản lý ngành tài chính (FINRA), đảm bảo sự ổn định về thanh khoản và quản lý rủi ro. Ngược lại, ETN, một loại ETP, không phải tuân theo Đạo luật Công ty Đầu tư năm 1940 và thiếu sự giám sát của hội đồng quản trị, dẫn đến khung pháp lý tương đối lỏng lẻo hơn và rủi ro tiềm ẩn cao hơn.

ETFs là một danh mục trong ETPs và thường được ưa chuộng vì tính thanh khoản xuất sắc, chi phí giao dịch tương đối thấp và các lựa chọn đầu tư đa dạng, đặc biệt rõ ràng trong ETF theo dõi chỉ số pasive. Mặt khác, ETPs, như một danh mục đầu tư rộng lớn hơn, cung cấp các cấu trúc khác nhau để đáp ứng các nhu cầu đầu tư và sở thích rủi ro khác nhau. Sự linh hoạt của những sản phẩm này cho phép ETPs bao gồm một loạt các lớp tài sản rộng hơn, nhưng so với ETFs, rủi ro và chi phí của chúng có thể biến đổi nhiều hơn.

Kết luận

Khi thị trường tài chính tiến triển, ETF và ETP đã trở thành công cụ quan trọng cho nhà đầu tư muốn đa dạng hóa danh mục đầu tư của mình. ETF, nổi tiếng với tính thanh khoản cao, chi phí thấp và tính minh bạch - đặc biệt trong việc theo dõi chỉ số theo cách chủ động, đã thu hút vốn thị trường đáng kể. Việc niêm yết gần đây của Bitcoin và Ethereum ETF trên thị trường Hoa Kỳ đã tăng tốc thêm cho việc phát triển ETF tiền điện tử. Trong khi đó, ETP bao gồm một loạt các sản phẩm, bao gồm ETN, ETC và ETD. Mặc dù chúng cung cấp tính linh hoạt cho các lớp tài sản cụ thể hoặc chiến lược đầu tư, ETP cũng đi kèm với rủi ro cao hơn và quản lý giám sát ít nghiêm ngặt hơn.

Nhìn chung, cả ETF và ETP đều cung cấp cho các nhà đầu tư cơ hội tham gia vào một loạt các loại tài sản. Trong tương lai, với việc giới thiệu nhiều sản phẩm liên quan đến tiền điện tử, các sản phẩm giao dịch trao đổi này sẽ tiếp tục đóng một vai trò quan trọng trong thị trường đầu tư toàn cầu, tạo ra giá trị đầu tư và cơ hội lớn hơn cho các nhà đầu tư. Khi thị trường trưởng thành và môi trường pháp lý được cải thiện, các sản phẩm này không chỉ cung cấp các kênh đầu tư thuận tiện cho các tài sản truyền thống và mới nổi mà còn thúc đẩy sự đổi mới và phát triển hơn nữa trên thị trường tài chính.